مخراج کاری چیست ؟
مخراج کاری چیست
مخراج کاری چیست و چه کاربردی در صنعت جواهرسازی دارد ؟ به بیانی ساده مخراج کاری به معنای نصب جواهرات و سنگهای گرانبها بر روی طلا , نقره و … است. مخراج کاری به عنوان یک تخصص در جواهرسازی محسوب میشود که نیاز به مهارت و تجربه زیادی دارد. در این مطلب به پاسخ این پرسش که مخراج کاری چیست خواهیم پرداخت و انواع آن را با یکدیگر بررسی میکنیم. همچنین شما میتوانید با آکادمی کانسپت برای هرگونه آموزش طراحی طلا و جواهر در تماس باشید.
مخراج کاری
مخراج کاری چیست ؟ همانطور که می دانید صنعت طراحی جواهرات یکی از مهم ترین و پردرآمدترین صنایع در جهان است که توجه افراد زیادی را به خود جلب کرده است. در این صنعت تخصصهای مختلفی وجود دارد که یکی از مهمترین آنها مخراج کاری است. مخراج کاری به معنای نصب سنگهای قیمتی بر روی فلزات گرانبها مانند طلا است. ترکیب سنگ و فلز نیاز به مهارت زیادی دارد و در نهایت منجر به خلق زیورآلاتی چشم نواز و جذاب خواهد شد.
برخی از افراد تصور میکنند که سنگهای قیمتی به وسیله چسبهای مخصوص بر روی فلز نصب میشوند در صورتی که در پروسه نصب هیچگونه چسب و مواد شیمیایی وجود ندارد و سنگها درون پایه قرار میگیرند. قرار دادن سنگها درون پایههای ریز و میکروسکوپی موجب میشود تا این مهارت تبدیل به یکی از دشوارترین و تخصصیترین مهارتها تبدیل شود. فردی که این عمل را انجام میدهد مخراج کار یا مرصع کار نامیده می شود که در حساس ترین بخش جواهرسازی وارد عمل شده و جلوه نهایی جواهر را می سازد.
انواع پایه ها در مخراج کاری
همان طور که می دانید از سنگ های مختلفی در ساخت جواهرات استفاده میشود. فیروزه، الماس، زمرد، عقیق و … هر کدام دارای شیوه خاصی در نصب هستند که باید به تمام آنها تسلط کافی داشت. پایههایی که در نصب سنگها استفاده میشود متفاوت هستند. بهطور مثال نمیتوان از پایههای عقیق برای نصب الماس استفاده کرد زیرا هر کدام دارای ویژگیهای منحصر به فردی هستند که موجب نگهداری سنگ در خود خواهند شد. در ساخت زیوآلات غیر اصل و با سنگهای مصنوعی نیز عملیات مخراج کاری یا مرصع کاری انجام میشود که معمولا به صورت غیر دستی و صنعتی قابل انجام است. در ادامه به معرفی انواع پایهها در مخراج کاری اشاره میکنیم. افرادی که قصد دارند رشته طراحی طلا و جواهر را بیاموزند ابتدا باید با مفاهیم اصلی مانند مخراج کاری چیست و انواع پایه ها آشنا باشند.
چنگه ای
نصب نگین بر روی پایه چنگهای معمولا آسانتر از سایر پایه هاست. این پایه اغلب در جواهراتی کاربرد دارد که به صورت تک نگین هستند و تمام تمرکز مخراج کار بر روی نصب نگین است. انتخاب فلز و کیفیت آن در طراحی و نصب نگین بسیار مهم است زیرا جواهرات تک نگین دارای وزن بیشتری هستند و فلز باید به نحوی باشد که توانایی نگه داشتن سنگ را در دل خود داشته باشد. کار با پایههای چنگهای جزو اولین مراحل در آموزش هنرجویان مخراج کار است.
حفره ای
در مخراج کاری پایه حفرهای به نحوی طراحی میشود که دور تا دور سنگ را در بر میگیرد. پایههای حفرهای جلوهای مانند نیم دایره میسازند که اغلب در طرحهای فانتزی کاربرد دارد. نحوه طراحی و مهارت مخراج کار از اهمیت زیادی برخوردار است و نیاز به تسلط فراوانی دارد. زیرا طراحی پایههای حفرهای بخش مهمی از ظاهر و جلوه کار محسوب میشود و بروز هر گونه خطا در آن زیبایی جواهر را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
کانالی
حفره کانالی در مخراج کاری چیست و چگونه باعث محافظت از جواهر میشود ؟ در طراحی و ساخت جواهرات گرانبها مانند الماس باید پایهها را به نحوی بسازیم تا از الماس به خوبی محافظت شود. قرار گرفتن جواهر در معرض عوامل محیطی میتواند به مرور زمان موجب آسیبدیدگی آن شود. حفرههای کانالی به صورت گرد طراحی میشوند تا به خوبی سنگ را در دل خود نگه دارند و از آن محافظت کنند.
سنگ فرشی
نصب سنگ در پایههای سنگ فرشی جزو دشوارترین و سختترین نوع مخراج کاری است. در این روش پایهها به صورت موزاییکی طراحی و نگینهای ریز بر روی آنها نصب میشود. نصب نگینهای ریز بر روی جواهرات جزو عواملی است که میتواند به شدت ارزش و قیمت جواهر را افزایش دهد. زیرا مخراج کاری بر روی پایههای سنگ فرشی جزو کارهایی است که فقط از عهده متخصصین برمیآید.
بالرین
در نصب سنگها بر روی پایههای بالرین ابتدا باید توسط یک ابزار مخصوص عمق کافی را برای نصب سنگ در نظر بگیریم و آن را تراش دهیم. سنگهای مخروطی بر روی پایهها نصب میشوند که جلوهای بینظیر و چشمنواز را خلق میکند. عمق پایهها بر اساس اندازه نگین طراحی میشود که تراش آنها نیز نیاز به تخصص و ممارست زیادی دارد.
خوشه ای
پایه خوشهای در مخراج کاری چیست و چگونه میتوان طرحهای مختلف را بر روی آن پیاده سازی کرد؟ حتما تا به حال با جواهراتی برخورد کردهاید که سنگها به نحوی در آن کار گذاشته شدهاند که ظاهری مانند گل به وجود آوردهاند. در این نوع طراحی پایههای خوشهای بکار میرود و آنها را طوری طراحی میکنند که در سطح و با اختلاف بر روی یکدیگر قرار میگیرند. نصب سنگها در ارتفاعات مختلف جلوهای دلخواه را به وجود میآورد. تراکم سنگها در این نوع از مخراج کاری کاملا سلیقهای و بر اساس سفارش مشتری انجام میپذیرد.
نکاتی در خصوص مخراج کاری
- استفاده از چسب و مواد شیمیایی در نصب سنگهای قیمتی بر روی فلزات کاملا امکانناپذیر است زیرا نتیجهکار نامطلوب خواهد شد. تنها راه برای نصب سنگها طراحی مناسب پایه و مستحکم کردن سنگها به وسیله انواع پایه هاست.
- برای اینکه بتوانید پایهها را به طور ثابت نگه دارید باید از ابزارهای مخصوص استفاده کنید. اما این نکته را نیز در نظر داشته باشید که استفاده نادرست و ناصحیح از این ابزارها میتواند به فلز و سنگ قیمتی آسیب وارد کند. با افزایش تجربه و مهارت نحوه صحیح استفاده از ابزارها را فرا خواهید گرفت.
- در حین نصب سنگهای قیمتی بر روی فلزات گرانبها نباید هیچگونه فشاری به آنها وارد شود. زیرا وارد شدن فشار به سنگها میتواند موجب خراش و یا ترک خوردگی آنها شود که در نتیجه تمام زحمات مخراج کار از بین خواهد رفت و کیفیت نهایی کار نیز افت میکند شما می توانید با شرکت در دوره های ما در آموزشگاه طراحی طلا و جواهر نحوه صحیح مخراج کاری و انواع برشس و تراش جواهرات را آموزش ببینید.
سیر تکامل مخراج کاری از قدیم تا امروز
در این بخش به بررسی سیر تکامل مخراج کاری از گذشته تا به امروز می پردازیم. واقعیت این است که قدمت این هنر به قدری زیاد است که اطلاعات دقیقی از زمان شروع آن در دسترس نیست اما می توان پیشینه ای چندین هزار ساله برای آن متصور بود.
در هنگامی که انسان هنوز به ارزش فلزات و جواهرات گرانبها پی نبرده بود و حتی آن ها را کشف نکرده بود به وسیله اشیایی مانند استخوان حیوانات برای خود زیور آلات می ساخت و برای تزئین خود از آن استفاده می کرد در آن زمان هنوز هنری به نام مخراج کاری وجود نداشت و افراد از آن بی اطلاع بودند. برخی از کارشناسان ادعا می کنند که نخستین مخراجکاری هایی که در تاریخ انجام شده بر روی انگشتر پادشاهان بوده است . زیرا بسیاری از پادشاهان از انگشتر خود به عنوان مهر نیز استفاده می کردند.
کشف سنگ های قیمتی ، شروعی برای هنر مخراجکاری
هزاران سال پس از آن که انسان از استخوان حیوانات برای خود زیور آلات می ساخت ، فلز قیمتی را کشف کرد و توانست استفاده های خوبی مانند ساخت زیور آلات از آن کند. پس از آن با جستجو در طبیعت و در دل صخره ها و سنگ ها به سنگ های گرانبها و ارزشمند دست پیدا کرد. در آن زمان از سنگ های گرانبها به شکل خام و تراش نخورده استفاده می شد اما پس از گذشت مدت زمانی ، انسان متوجه شد که تراش دادن سنگ ها می تواند زیبایی ، درخشش و جذابیت آن ها را بیشتر کند. به همین دلیل با استفاده از ابزارهایی خاص و ابتدایی شروع به تراش آن ها و نصب در فلزات کرد.
زمانی که هنر مخراجکاری کشف شد نه تنها در ساخت زیور آلات بلکه از سنگ ها برای نصب در اشیایی مانند شمشیر پادشاهان ، سپرهای جنگی و …. نیز کاربرد پیدا کرد. این نوع از کاربرد مخراج کاری به وفور در آثار باستانی که در موزه ها نگهداری می شود قابل مشاهده است.
اوج مخراجکاری در کدام کشور بود ؟
کشور مصر یک کشور طلا خیز بود. به نحوی که در دوره ای از تاریخ خاک آن سرشار از طلا بود و هنرمندان مجبور شدند برای خلاصی از این حجم طلا ، اشیایی مانند لیوان ، ظرف شراب ، انواع زیور آلات و …. بسازند و سنگ های زینتی را نیز در آن بکار ببرند. به همین دلیل می توان گفت که شروع هنر مخراجکاری در کشور مصر بود.
یکی از اعتقادات عجیبی که پادشاهان قدیم داشتند این بود که هر چه از سنگ بزرگ تر و با ارزش تری در لوازم زرین خود استفاده کنند و آن را به خدایان خود هدیه دهند ، خدایان نیز بخشش بیشتری به آن ها داشته و ثروت آن ها را سرشار می کند.
مخراجکاری در کشور ایران
مخراجکاری در کشور ایران هم جنبه مادی دارد و هم جنبه معنوی. چون نام ائمه و مقدسات بر روی بسیاری از سنگ های گرانبها مانند شرف السمش حک می شود. به همین دلیل مخراجکاری در ایران تنها یک هنر نیست بلکه برخی از اساتید این حرفه ، آن را نوعی کار مقدس می دانند.
هنر مخراجکاری در ایران رو به پیشرفت است و با وجود هنرمندانی اصیل و خلاق ، روز به روز شاهد پیشرفت بیشتر آن نیز هستیم. افرادی که در این هنر مشغول به کار هستند باید دارای ویژگی هایی از جمله دقت ، تمرکز ، حوصله و مهارت باشند تا بتوانند کار خود را به بهترین نحو انجام دهند.
دیدگاهتان را بنویسید