روش بهسازی سنگ فیروزه چگونه است ؟
بهسازی سنگ فیروزه مانند سایر سنگ های گرانبها باعث تقویت و بهبود خواص آن می شود. در سال های گذشته که خواص سنگ فیروزه بر عوام آشکار نبود آن ها سنگ فیروزه را با روغن های مخصوصی بهسازی می کردند که این مساله باعث از بین رفتن خواص آن می شد. اما به مرور زمان روش هایی پدید آمد که با انجام آن ها نه تنها خواص این سنگ گرانبها حفظ می شد بلکه به زیبایی آن نیز اضافه می کرد. در این مطلب شما را با 4 روش بهسازی سنگ فیروزه آشنا می کنیم.
بهسازی سنگ فیروزه
بهسازی سنگ فیروزه چگونه است و چه روش هایی برای آن وجود دارد ؟ سنگ فیروزه نه تنها در ایران بلکه در کل جهان جزو سنگ های بسیار زیبا و خاص محسوب می شود و یادگیری بهسازی آن در طراحی جواهرات کاربرد فراوانی دارد. در حال حاضر بهترین و مرغوب ترین سنگ فیروزه در سطح جهان مربوط به نیشابور ایران است. شهر نیشابور دارای معادن فیروزه است که کیفیت آن موجب شده تا به تمام جهان صادر شود. سنگ فیروزه از نظر معنوی نیز جایگاه منحصر به فردی دارد و در اغلب روایات و احادیث به استفاده از آن سفارش شده است. مشهورترین روایتی که در خصوص سنگ فیروزه وجود دارد این است که : ” اگر دستی که اگشتر فیروزه در آن است برای دعا به درگاه حق بلند شود بدون جواب باز نمی گردد. “
روش پلیمراسیون – نقاشی کردن فیروزه با رزین
در بهسازی سنگ فیروزه به روش پلیمراسیون نقش رزین بسیار مهم است. ابتدا ما می بایست ضریب جذب رطوبت را بوسیله نمونهها بسنجیم . فیروزههایی که ناخالصی کائولن داراهستند و عمدتا از کرمان می باشند به طور معمول ضریب جذب بالایی دارا هستند احتیاجی به اینکه ضریب جذبشان را بسنجیم را نداریم . عمدتا نمونههای نیشابور ضریب جذب کمی را دارا هستند . از طریق دیگری مانند الماسه نیز میتوان برای رنگ پذیری فیروزه استفاده نمود ,
البته خلل اغلب برای رنگ کردن آنها ساخت فشار منفی است . یعنی در صورتیکه با به کارگیری از وکیوم موقعیت را مناسب نکنیم رنگ تا عمق سنگ نخواهد رفت . این قضیه در سنگهای دیگر نظیر عقیق و کوارتز نیز قابل انجام است . به عنوان مثال کوارتز هیچ جذب آبیرنگ ندارد و فقط با ساخت فشار منفی میشود رنگ را به عمق آن پیدایش بخشید . در روش رنگ کردن و بهسازی سنگهای دیگر صرفا از جوهرهای رنگی معمولی که امکان حل در آب را ندارند بایستی به کار گرفت . جوهرهایی میباشند آبگریز و قابلیت و امکان حل شدگی در آب را ندارند برای اختلاط با رزین مصرف میشوند . مارک آلمانی زایپرزینو , جوهر سنگ Akemi در در رنگ های متعدد در بازار مو جود است .
روش انتخاب ضریب جذب آب سنگ فیروزه
بهسازی سنگ فیروزه روش پلیمراسیون چگونه است ؟ برای اینکار ابتدا وزن ظریف نمونه کم آب را میزان گیری میکنیم نمونه ها را در آب قرار میدهیم به بازه ۲۴ تا ۴۸ ساعت آنگاه نمونه ها را از آب خارج میآوریم و آب مازاد آن ها را کم میکنیم و مجدد آنهارا وزن میکنیم. سنگ نمونه به سه نوع تقسیم میشوند :
• جذب آب بالایی دارند و وزنشان افزایش پیدا می کند. این نوع از سنگ های فیروزه را در مراحل ابتدایی بهسازی می کنیم. زیرا رزین به عمق آن نفو ذ می کند.
• یک گونه که ضریب جذب متوسطی داشتند . این نوع از سنگ های فیروزه را بعد از تراش و پولیش بهسازی می کنیم.
• یک نوع نیز آندسته میباشند که ابدا جذب آب نداشتند . این نوع از سنگ های فیروزه برای بهسازی مناسب نیستند و اقدام به بهسازی آن ها نمی کنیم.
در روش زایچری ضریب جذب آب بوسیله دستگاه مخصوصی معقول میشد اما متاسفانه این دستگاه در کشورایران وجود ندارد پس به روش سنتی اینکار را انجام می دهیم . در روش زایچری با دستگاه های مخصوص که دمای آن حدودا 45 درجه است اینکار را انجام میدهند . اسم دستگاه انکوباتور است البته در جمهوری اسلامی ایران به روش سنتی خوب تر است که در دمای اطاق حفظ بشود . ولی در سوله ها تماشا کرده ایم که آن را روی حرارت قرار میدادند البته اینکار زیاد خطا است .
اختلاط اپوکسی رزین و هاردنر جهت رنگ آمیزی فیروزه
به منظور بهسازی سنگ فیروزه با رزین اپوکسی باید توه نمایید که محصول رزین و مدل رنگ آن فراوان حساس است . در میان رزین ها اپوکسی رزین بهترین و بیشترین تاثیر را در بهسازی فیروزه داشته هر شرکتی رزین و هاردنر اختصاصی به خودشان را دارا هستند نسبت اختلاط نیز با نیز مختلف است .
پس از کم آب شدن سنگ ها را در پیاله اپوکسی قرار می دهیم به طوری که رزین تمام آن را بپوشاند . خوب تر است که مثال ها با ته کاسه فاصله داشته باشند . برای اینکار میتوانید آنهارا به طریق ریسه ی فارغ از شکاف روی نخ یا این که سیم بچسبانید و آن گاه باطن کاسه قرار به این ۲۴ ساعت تا ۴۸ ساعت داخل رزین قرار میدهیم .
بعضا درین سطح جوهر به رزین بیشتر می نمایند که سبب متحیر شدن فیروزه می شود اکیدا برای بهسازی سنگ فیروزه از جوهر استفاده نکنید. بعداز این زمان نوبت هاردنر دهی می باشد روش کار به این صورت است که هاردنر را به صورت نوبتی به رزین بیش تر فرمائید . نسبت اختلاط هر گونه رزین بر طبق شرکتی که خریداری می کنید روی آن درج شده شدهاست .
فیروزه رنگ شده با اپوکسی رزین
نمونه در شرایطی که نسبت اختلاط ۱۰ به ۵ . ۴ باشه و اندازه رزین مصرفی ۱ کیلو گرم و هاردنر ۴۵۰ گرم باشد هاردنر را به سه نوبت با رزین , هر نوبت ۱۵۰ گرم ادغام نمائید . به طور کلی حرارت دهی را پیشنهاد نمی کنیم چون منجر تخریب رنگ می شود . پس از مراحل هاردنر دهی رزین بدون نقص سخت می شود و برای عملیات تراش و پولیش مهیا خواهد بود .
روش تثبیت سازی
یکی دیگر از روشهای بهسازی سنگ فیروزه به روش تثبیت سازی (turquoise stabilization) است . این روش بر روی فیروزههای نوادا زیاد انجام می شود و پر کاربرد میباشد . بر خالف تصور می بایست اظهار کرد نوادای ایالات متحده یکی شایسته ترین و با کیفیتترین فیروزهها را داراست البته گهگاه بیش میزان روی بعضا نمونهها بهسازی انجام میگردد و این سبب ساز شده تا کلیه فیروزهی ایالات متحده را فیروزه غیرعادی و ساختگی بدانند .
وجود ترکها و میکرودرزهای مضاعف در بعضی فیروزههای ایالات متحده سبب بهسازی بیشتر دراین گوهر شده مشکل و فرج ریز مو جود درین فیروزه با روش ثبت سازی بهسازی شدهاند .
روش کار بهسازی سنگ فیروزه به روش تثبیت سازی
روش کار بسیار مشابه پلیمراسیون می باشد در روش تثبیت سازی از دو ماده استفاده می شود برای ترمیم ترک ها یکی اپوکسی و پلی استرن و دیگری سدیم سیلیکات ثبت سازی نیز با مالامال کردن ترک ها سبب ساز بهبود کیفیت فیروزه و نیز منجر استحکام بیشتر گوهر فیروزه میشود .
فیروزه کم کیفیت نوادا
درواقع این سنگ می تواند با بهسازی شکلی زیاد زیباتر و درنتیجه بها افزوده بالاتری بگیرد . پیشین از استارت می بایست اعتنا فرمائید که بهسازی سنگ فیروزه به روش ثبت بعداز تراش و قبلی از پولیش حتما بایستی انجام بشود . روش کار با چسب اپوکسی و پلی استرن که نوعی پلاستیک دقیقا مشابه بهسازی فیروزه به روش پلیمراسیون است . اما در روش ثبت استفاده از سدیم سیلیکات حتما بایستی از وکیوم بهره برد تا مواد دقیقا درزها را مالامال نمایند .
فراهم سازی فیروزه برای ثبت سازی
برای اینکار سنگهای فیروزه را تا دمای ۵۰ مرتبه حرارت دهی میکنند و همزمان با پمپ وکیوم سدیم سیلیکات را به درزه ها سوق دهی می کنند . فیروزه که داخل سدیم سیلیکات یا این که اپوکسی قرار گرفته و به طور همزمان با دمای ۵۰ سکو حرارت دهی می شود , رنگ آنان پس از یک ساعت بهسازی و در واقع ثبت سازی می شود .
ارزش سنگهای فیروزه بهسازی شده به روش تثبیت سازی
ارزش سنگ فیروزه بهسازی شده به روش ثبت می تواند بسته به کیفیت خویش متغیر باشد و گهگاه تا 50 دلار هم بالاتر رود . البته این ارزش گذاری در آموزش طراحی طلا و جواهر هم مورد بررسی قرار می گیرد. براین اساس زیبایی و کیفیت عمل انتخاب کننده بها میباشد . هر کدام از فرایند که به صدق انجام نشوند باعث میشود که رنگ فیروزه ثبات نداشته و یا این که رنگی به طور کامل تصنعی از خویش به جای بگذارد .
سوالات مهم درباره بهسازی سنگ فیروزه
آیا فیروزه ایالات متحده از لحاظ کیفیت خوبتر از فیروزه نیشابور هست؟
جواب : خیر کیفیت یکسانی دارا هستند و چه بسا ممکن است بعضی مثال های آمریکایی هم کیفیت به مراتب بالاتری داشته باشند . منتهی از دید طرح و یا این که تناژ رنگ , مثال های کیفیت خوب فیروزه های نیشابور محبوبیت بالایی دارا هستند .
آیا بهسازی یا این که احیای فیروزه سبب ساز می شود بها فیروزه بالا برود؟
جواب : مسلما منجر بالارفتن ارزش می شود
فیروزه را پیشین از تثبیت سازی به صورت تایل برش میزنند؟
جواب : آری برای تثبیت سازی برخالف پلیمراسیون مثال های راف را بهسازی انجام نمیدهند .
هنگامی که در اپوکسی میماند چقدر ارتفاع میکشد؟
جواب : دقیقا مثل روش پلیمراسیون ۲۴ تا ۴۸ ساعت است .
دستگاه وکیوم را می شود خودمان بسازیم؟
پاسخ : آری خیلی معمولی می باشد , صرفا یک پمپ واجب دارید و یک محیط دردار فلزی که فشار را بتواند تحمل نماید . بعد با یک پمپ هوای درون محیط را وکیوم می کنید .
چرا فیروزه را بهسازی میکنند؟
جواب : خب فیروزه ارگانیک که همرنگ نیکی و نیز درخشش بالا داشته و عیب های ظاهری اندکی داشته باشد کم یاب است , برای همین سنگهای فیروزه را قبلی از توزیع در بازار مصرف بهسازی مینمایند .
به ازای یک کیلو فیروزه چقدر محلول سدیم سیلیکات ضروری است؟
جواب : صرفا به میزان ای که روی فیروزه را بپوشاند حتمی است .
سدیم سیلیکات محلول نیست , پودر است . یک دسته مواد شیشه مثل بوده . یعنی سدیم سیلیکات و اپوکسی راقاطی کنیم بریزیم را فیروزه ها یا این که میتوانیم اپوکسی را جدا و پودر سدیم را غیر وابسته به کار گیری کرد؟
جواب : خیر سدیم سیلیکات یک پودر است که بایستی روی فیروزه و باطن درزه ها بریزید . اپوکسی یک جور چسب میباشد که با پلی استر ادغام می شود و یک لایه حفظ کننده دقیقا نظیر روش پلیمراسیون به دور فیروزه تشکیل میدهد برای پلیمراسیون نیز میتوانید از وکیوم به کار گیری فرمایید که منجر میشود رخنه رزین اپوکسی در مثال ها بالا برود .
چسب اپوکسی با رزین اپوکسی فرق میکند؟
جواب : بله. تفاوت دارند.
تثبیت سازی چیزی مانند چسب و رزین در سنگهای مرمریت می باشد ولی در مقیاس دقیق تر. منتهی در مرمریت مضاعف نمود ندارد البته در فیروزه و لاجورد و… دوچندان نمود داراست و می بایست با نازکی انجام بشود .
روش روغن و موم – اویلینگ و وکسینگ
حتما برای شما نیز اتفاق افتاده که با کنترل قطعهای فیروزه در دست خویش پس از مدتی شم تغییر و تحول رنگ این گوهر سنگ زیبا را کردهاید . فیروزه در مواجهه با چربی تن تغییرو تحول رنگ میدهد و به سبزی میگراید . علت این تغییر و تحول رنگ ساختار روغنها است . روغنها تیم خاصی از لیپیدها تشکیل یافته از گلیسیرول و دلیل فسفات میباشند . همین ادغام یگانه منجر می شود که با ساختار فیروزه برخورد دهد و رنگ آن را تغییر تحول دهد .
روش روغن و موم – اویلینگ و وکسینگ
روش روغن و موم برای همگی گوهر سنگهایی که تخلخل بخش اعظمی داراهستند قابلیت و امکان انجام است . در گذشتههای بدور این روش به وسیله ایرانیان و مصریان باستان برای تغییرو تحول رنگ فیروزه مورد به کارگیری قرار میگرفت . برای اینکار از گونه های روغنهای گیاهی مانند روغن زیتون به کارگیری می شد که هنوز نیز ولی برای این مدل بهسازی کاربرد دارااست . برای داده ها بیشتر و فراگیری این روش می توانید به بهسازی سنگ فیروزه به روش روغن و موممراجعه فرمایید .
روش پشت گذاری – ارتقاء ضخامت سنگ
شاید تا به حالا دیدهاید که پشت بعضی فیروزهها سیاه و قیر نظیر است که ولی این جدای مشاجره رگه های ارگانیک سیاه پشت بعضی از فیروزههای نیشابور است . درواقع بعضی وقتها فیروزهها برای تراش ضخامت قابل قبولی ندارند , بخصوص فیروزههای نوادای ایالات متحده و آریزونا ضخامت یه خرده داراهستند به همین بهانه گذشته از مراحل تراش بایستی ابتدا ضخامت مثال راف را ارتقاء اعطا کرد . اینجاست که پشته گذاری فیروزه مضمون میابد .
روش پشت گذاری در کشور ایران هم در اکثری از نگینهای فیروزه نیشابور انجام میگردد . گهگاه سنگ ناپخته فیروزه نیشابور دارنده با کیفیت و برنامه ای جالب و ارزشی بالا است البته ضخامت آن مطلوب تراش نیست به این ترتیب این مراحل نوعی بهسازی فیروزه به روش پشته گذاری (backing turquoise ) به حساب می آید چون سبب ساز به کار گیری از فیروزههایی با ضخامت کم در انگشتر شده , استحکام سنگ را بالا و بها آن را تحت عنوان قابل استعمال بودن بالا میبرد. برای اطلاعات بیشتر در این باره می توانید در دوره های آموزشگاه طراحی طلا و جواهر شرکت کنید.